Claude Ptolémée/Criterium

Περι Κριτηριου και Ηγεμονικου:

p.6. του δε λογικου, καθο το των ανθρωπων ιδιον 'ωρισται, διανοια μεν εστιν 'ο λογος 'ο ενδιαθετος διεξοδος τις ουσα και αναπολησις και διακρισις των μνημονευθεντων; διαλεκτος δε τα της φωνης συμβολα, δι' ων προφερεται τοις πλησιον τα διανοηθεντα; και εστιν εικων τις; 'ο μεν φτογγος αυτου του νου της δ' εννοιας 'η φωνη; της δε διανοιας 'η έν 'απλη και αδιαρθρωτος επιβολη γινεται δοχα και οιησις, 'η δε τεχνικη και αμεταπιστος, επιστημη και γνωσις.

4. In rationali verò facultate, quatenus ipsa hominis propria esse definita est, mentis equidem cogitatio internus sermo est, seu ratiocinatio, qua explicamus, revolvimus, ac discernimus illa, quae in memoria recondita tenemus. Sermo verò externus, vocis signa sunt, quibus animi sensa adstantibus significamus. Sonus equidem veluti quaedam imago mentis est; notionis verò vox, intelligentiae sermo, externusque interni: cujus simplex & inarticulata prolatio sit opinio & opinatio. Arte verò elaborata & immutabilis reddita sit scientia & cognitio.

p.8. Προς μεν γαρ το κριναι τι και 'ευρειν αυτο 'εκαστον 'ο της διανοιας ενδιαθετος αυταρκης; και ουδεν 'ο προφορικος ενταυθα συμβαλλεται; θορυβει δε μαλλον και περισπα τας διασκεπσις, 'οταν ενεργη παραπλησιως ταις 'ησυχιαις μαλλον 'ηευρισκομεν τα ζητουμενα και κατα τας αναγνωσεις αυτας, αν σφοδρα τισιν επιστησωέν, 'ησυχιαν αγοέν; προς δε τοις εντθγχανουσι ποιεσθαι τας, των εσκεμμενων παραδοσεις 'η διαλεξις χρησιμη, καθ' 'ον αν δηποτε τροπον μεντοι δυνεται, το προκειμενον απεργαζεται παρακολουθητικος;

9. Ad judicandum enim de unaquaque re &, quae ad ipsam singula pertinent, invenienda, cogitationis internus sermo sufficit; neque ad illa externus quaquam conducit, quin potius contemplationem turbat, distrahitque, quotiescumque, ac illi motus qui sensum excitandi vim habent, operabitur. In solitariis propterea quietisque locis quaesita & indagata facilius nobis occurrunt. Inter legendum etiam, si quibusdem valde intenti simus quiescimus. Ut verò, quae speculati fuerimus, illis, quibuscum versamur, tradamus, utile colloquium est, quoquo modo propositum efficere queat: dummodo qui auscultat, dicta capere ac intelligere possit.

10. Res itaque significatae, dique illis pronunciandum judicium (no explicatae) remanent, quamvis illarum appellationes adornamus, ac quodammodo simul complectamur. Apud universos propterea non una est dialectus, & lingue, variae quinimo & differentes existunt.

---